COVID-19 DOSYASI

Geçmiş dönemlerde Middle East Respiratory Syndrome (MERS) ve Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) gibi hastalıklara da yol açtığını bildiğimiz koronavirüsünün yeni bir tipi, geçtiğimiz Aralık ayında Çin’in Wuhan kentinde keşfedildiğini ve bu yeni tip koronavirüsünün COVID-19 hastalığına sebep olduğunu biliyoruz.

Hastalık ortaya çıktığından beri, birçoğumuz bu hastalığın ne olduğu, belirtileri ve korunma yöntemleri başlıkları altında birçok kaynaktan bilgi edindik. Bu nedenle bu yazımın asıl amacı, COVID-19 hakkındaki herhangi bir kaynağa dayanmayan bilgilerin, güvenilir kaynaklar tarafından nasıl düzeltildiğini ve bu süreçte hangi kaynakları takip etmemizin daha sağlıklı olduğunu sizlerle paylaşmak olsa da kısaca hastalıktan ve belirtilerinin neler olduğundan da bahsedelim.

COVID-19 Nedir? Belirtileri Nelerdir? Ve Nasıl Bulaşır? 

COVID-19 en son keşfedilen koronavirüsün sebep olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Bu yeni virüs ve hastalık, salgının Aralık 2019’da Çin’in Wuhan kentinde başlamasından önce bilinmiyordu.
Dünya Sağlık Örgütü’nün belirttiğine göre COVID-19 un en yaygın belirtileri; ateş, yorgunluk ve kuru öksürüktür. Bazı hastalarda ağrı, burun tıkanıklığı, burun akıntısı, boğaz ağrısı veya ishal de gözlemlenebilir. Bu belirtiler genellikle hafiftir ve kademeli olarak başlar.

Bazı insanlar enfekte olmalarına rağmen herhangi bir semptom geliştirmez ve kendilerini hasta hissetmeyebilirler. Çoğu insan (yaklaşık %80) hiçbir özel tedaviye ihtiyaç duymadan iyileşir. COVID-19 kapan her 6 kişiden 1 tanesi ağır hastalanmakta ve nefes almakta güçlük çekmektedir. Yaşlı insanlar ve yüksek tansion, kalp problemleri ve diyabet gibi altta yatan tıbbi sorunları olanların ciddi hastalık geçirme olasılığı daha yüksektir. Ateş, öksürük ve nefes almada güçlük yaşayan kişiler tıbbi yardım almalıdır.

İnsanlar COVID-19’u virüse yakalanmış diğer bir kişiden yakalayabilir. Hastalık, kişiden kişiye, COVID-19'lu bir kişi öksürdüğünde veya nefes verdiğinde burundan ya da ağızdan yayılan küçük damlacıklar yoluyla bulaşabilir. Bu damlacıklar kişinin etrasındaki nesnelere ve yüzeylere de düşer. Bir başka kişi ise bu yüzeylere dokunduktan sonra gözlerine, burnuna ya da ağzına dokunarak COVID-19’a yakalanabilir. Ayrıca insanlar COVID-19’a yakalanmış birinin öksürmesi veya hapşurmasıyla saçılan damlacıkları soluyarak da bu hastalığa yakalanabilirler. Bu nedenle hasta olan bir kişiyle araya en az 1 metre mesafe koymak önemlidir.

Şimdi gelelim çeşitli sayfalarda gördüğümüz ya da etrafımızdan duyduğumuz bil doğru olup olmadığına;

1. COVID-19 virüsü sıcak ve nemli iklime sahip bölgelerde bulaşabilir. 

Yanlış. Şimdiye kadar elde edilen kanıtlara göre, COVID-19 virüsü, sıcak ve nemli havaya sahip olan alanlar da dahil olmak üzere TÜM ALANLARDA bulaşabilir.

2. Havalar ısındığında COVID-19 tehlikesi artacak çünkü hastalık bu kez sinekler aracılığıyla insandan insana bulaşabilecek.

Yanlış. Koronavirüs, solunum yoluyla insandan insana yayılailen bir virüstür. Bilindiği kadarıyla sineklerin bu virüsü taşıyabileceğine dair herhangi bir kanıt bulunmamaktadır.

3. Termal tarayıcılar, koronavirüsü ile enfekte olan kişileri tespit etmek için kesin bir yöntemdir. 

Yanlış. Termal tarayıcılar koronavirüs enfeksiyonu nedeniyle kendini gödteren ateş semptomunu tespit etmekte etkilidir. Ancak enfekte olup da henüz ateş belirtisi göstermeyen hastaları tespit edemez.

4. Tuzlu su ile gargara yapmak ve burna tuzlu su çekmek sizi virüse karşı korur.

Yanlış. Burna tuzlu çekmenin ya da tuzlu su ile gargara yapmanın virüsün enfekte olmasına herhangi bir etkisi gözlenmemiştir.

5. Koronavirüsü sadece yaşlı insanlara etki eder. Genç olduğum için benim bir önlem almama gerek yok.

Yanlış. Her yaştan insana koronavirüsü (2019-nCov) bulaşabilir. Sadece yaşlı insanlar ve önceden mevcut tıbbi durumları (astım, diyabet, kalp rahatsızlığı gibi) olan kişiler virüs nedeniyle hastalanmaya karşı daha savunmasız görünüyor.

6. Koronavirüsün önlenmesinde ve tedavisinde antibiyotikler etkili olabilir.

Yanlış. Antibiyotikler virüslere karşı değil, sadece bakterilere karşı çalışır.

7. Yaz ayları geldiğinde virüs bitecek.

Yanlış. Önceki pandemikler iklime göre değişiklik göstermediler. Ayrıca biz yaza girdiğimizde güney yarım kürede kış yaşanacak.


Kendimizi korumak için neler yapabiliriz?

• Düzenli olarak ellerinizi sabun ve su ile iyice yıkayın. Ellerin doğru bir şekilde nasıl yıkanması gerektiğine bu linkteki videodan ulaşabilirsiniz. Ellerinizi doğru bir şekilde yıkamak, ellerinizde bulunabilecek virüsleri öldürür.
• Öksüren ve hapşuran kişilerle aranızda en az 1 metre mesafe bırakın. Bu şekilde eğer bu kişide COVID-19 virüsü varsa bu virüsü kapma riskinizi azaltmış olursunuz. 
• Gözlerinize,burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçının. Gün içerisinde farkında olmadan birçok yüzeye dokunmuş ve virüs kapmış olabilirsiniz. Virüsü, gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunarak vücudunuza göndermeniz mümkündür. Dolayısıyle bu bölgelere dokunmamaya özen gösterin. 
• Sizin ve çevrenizdeki insanların iyi bir solunum hijyeni uyguladığından emin olun. Öksürdüğünüzde elinizde peçete varsa peçeteyi kullanmayı, yoksa ellerinizı değil, dirseğinizi bükerek kolunuzun iç kısmını kullanmayı unutmayın.
• Kendinizi iyi hissetmiyorsanız evde kalın. Ateş, öksürük, nefes darlığı gibi semptomlar gösteriyorsanız tıbbi yardım alın ve yerel sağlık kurumunuzun talimatlarını izleyin. 
• COVID-19 ile ilgili gelişmeleri takip edin. Virüsün etkin olduğu bölgelere gitmekten kaçının. Zorunda olmadıkça evden çıkmayarak virüsün daha fazla yayılmasının önüne geçin. 

Benim bu yazıyı hazırlarken kullandığım kaynaklar nelerdir?  COVID-19 hakkındaki gelişmeleri nerelerden takip edebiliriz?

Ben yazımın büyük çoğunluğunda Dünya Sağlık Örgütü’nün kendi internet sitesinde yayınlamış olduğu bilgilerden faydalandım. Sizlere tavsiyem bu konuda araştırma yaparken ve daha da önemlisi bu konu hakkında başkalarına bilgi verirken herhangi bir kaynak gösteremeyen sayfalardan ve kişilerden aldığınız bilgileri öncelikle güvenilir kaynaklardan teyit etmenizdir. Bu teyit işlemini yaparken DSÖ’nün internet sitesinden ve teyit.org sitesinden faydalanabilirsiniz. Edindiğiniz bilgiyi teyit ederken bu bilgiyi en az iki farklı kaynaktan incelemeye ve kaynakları ana dilinde okumaya özen göstermeniz de sizi doğru bilgiye ulaştıracak bir adımdır.


Unutmayalım ki, yanlış bilgi, panik ve korku hastalığın kendisinden daha tehlikeli bir hal alabilir. Bu nedenle kaynağı olmayan bilgileri yayıp ya da bu bilgilere araştırmadan inanıp korku ve paniğe neden olmayalım/kapılmayalım. Kişisel hijyenimize dikkat edip, kendimizi olabildiğince izole ederek virüsün yayılmasının önüne geçelim.
Sağlıcakla kalın sevgili okur.